اصول و مبانی تفسیر «الفرقان»

 اصول و مبانى تفسیر "الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنة" اثر دکتر شیخ محمد صادقى مورد نقد و بررسى قرار گرفته است.  مقاله با بیان سبک تفسیر الفرقان به شاخصهاى ویژه آن مى‌پردازد. در این راستا از عناوینى چون شیوه نگارش خاص، بهره‌گیرى از ظرفیت مفهومى واژه‌ها تا حدّ ممکن، به کار بردن واژه‌هاى مشترک قرآن در چند معنا، درنگ و دقّت در تعبیرها و واژه‌ها به صورت فوق‌العاده، اعتماد بر ملاکها و اصول تفسیرى خود و محور قرار ندادن آراء دیگران در تفسیر آیات، استفاده گسترده از روایات در تأیید یا گسترش ابعاد آیه، بحث فقهى استدلالى گسترده، وسعت منابع، استفاده از عهدین با زبان عبرى، ابتکار و نوآورى به ویژه در زمینه فقه الاحکام نام مى‌برد که تفسیر الفرقان را از دیگر تفاسیر متمایز مى‌سازد. سپس به شاخصهاى مشترکى مى‌پردازد که گرچه مخصوص تفسیر الفرقان نیست اما نوع نگاه مفسّر بدان تعیین کننده ویژگى تفسیر است. از این امور مى‌توان به عدم توجه زیاد به سیاق و تناسب در تفسیر آیات، تکیه بر قراءت متواتر و نپرداختن به قرائتهاى نادر، پرداختن به بحثهاى لغوى بدون استناد به منابع لغت مشخص جز در موارد اختلافى، میانه‌روى در طرح مباحث ادبى، بسنده کردن به بیان قرآن در نقل تاریخ انبیاء و نگاه منفى به اسرائیلیات، طرح مباحث اجتماعى در موارد مناسب، گرایش اعتدالى نسبت به تفسیر علمى، آشکار بودن گرایش شیعى در تفسیر بدون تعصب مذهبى، اشاره کرد که با استناد به موارد و نمونه‌ها مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است.  در ادامه بحث، نویسنده به بررسى دیدگاه مفسّر نسبت به قرآن پرداخته و به نتایج زیر رسیده است: 1 - قرآن محور همه چیز است چه در فهم آیات چه در ارزیابى روایات و چه در نقد آرا و نظریات. که از این اصل سه نکته حاصل آمده است، گزینش روش قرآن به قرآن، بى‌اعتنایى به سند روایات در مقام نقد آنها و اصالت یافتن تعبیر قرآنى در تبیین مفاهیم، 2 - قرآن بر باطل تکیه نکرده و لذا نقل قرآن نسبت به یک حادثه دلیل بر حقانیت آن است. 3 - وحیانى بودن ترتیب سوره و آیات 4 - مصونیت قرآن از تحریف لفظى 5 - نسخ‌پذیرى قرآن با قرآن و نه سنّت حتى به صورت تخصیص و تقیید عمومات قرآن 6 - برخوردارى قرآن از ظهر و بطن و نقش روایات در توضیح لایه‌هاى میانى بطون 7 - وجود محکم و متشابه در آیات اما تشابه به معناى مشتبه شدن مراد واقعى در اثر والایى سطح معنا و نه ابهام در دلالت لفظى 8 - اهمیّت نداشتن شأن نزول در فهم آیات. در پایان نویسنده به نظریه مفسّر راجع به سنت اشاره کرده است و بر این نکته تأکید دارد که سنت با روایت به عنوان حکایتگرِ سنت متفاوت است، اولى حجت است مطلقاً مانند آیات، اما دومى چنین نیست و نقش آن در تفسیر آیات نیز جانبى و حاشیه‌اى است.